Hiểu về chứng khô mắt
Chứng khô mắt là do thiếu kinh niên chất bôi trơn và độ ẩm trên bề mặt của mắt.
Hậu quả của chứng khô mắt có thể từ kích ứng mắt nhẹ nhưng liên tục đến viêm nặng và thậm chí để lại sẹo trên bề mặt trước của mắt.
Ngoài được gọi là chứng khô mắt, bệnh mắt khô hay đơn giản là "khô mắt", người ta còn dùng các thuật ngữ y khoa khác để mô tả chứng khô mắt như:
Viêm giác mạc khô Thường được dùng để mô tả tình trạng khô và viêm giác mạc.
Viêm kết-giác mạc khô Được dùng để mô tả tình trạng khô mắt ảnh hưởng đến cả giác mạc lẫn kết mạc.
Hội chứng loạn chức năng nước mắt
Được dùng để nhấn mạnh rằng nước mắt không đủ chất lượng cũng nghiêm trọng như nước mắt không đủ số lượng.
Tỷ lệ mắc chứng khô mắt
Chứng khô mắt — còn được gọi là bệnh khô mắt (DED) — là một trong những bệnh lý về mắt thường gặp nhất trên toàn thế giới và là lý do chính để thăm khám với chuyên gia chăm sóc mắt.
Trong một đánh giá công bố trên tập chí Journal of Global Health, các nhà nghiên cứu đã báo cáo rằng các nghiên cứu cho thấy tỷ lệ mắc chứng khô mắt dao động từ 5 phần trăm đến 50 phần trăm ở các nhóm dân số khác nhau trên toàn thế giới. (Các nhà nghiên cứu cho rằng sự chênh lệch lớn này có thể là do khác biệt về tiêu chí chẩn đoán ở các nghiên cứu khác nhau, các đặc điểm duy nhất của nhóm dân số được điều tra và các yếu tố khác.)
Các yếu tố nguy cơ gây ra chứng khô mắt bao gồm tuổi cao, giới tính nữ và sử dụng máy tính.
Các triệu chứng của mắt khô
Các triệu chứng của mắt khô và chứng khô mắt bao gồm:
Cảm giác bỏng rát
Ngứa mắt
Cảm giác đau nhức
Nặng mắt
Mỏi mắt
Đau mắt
Cảm giác khô
Nhìn mờ
Một triệu chứng thường gặp khác là cảm giác có dị vật — cảm giác có hạt hoặc vật hoặc chất gì đó "trong" mắt bạn.
Và cũng kỳ quặc như tên gọi, chứng chảy nước mắt cũng có thể là triệu chứng của chứng khô mắt.
Lý do là tình trạng khô bề mặt mắt đôi khi sẽ gây kích thích quá mức việc tiết thành phần chứa nước của nước mắt như một cơ chế bảo vệ. Nhưng "việc tiết nước mắt theo phản xạ" này không diễn ra trên mắt đủ lâu để khắc phục tình trạng mắt khô bên dưới.
Ngoài những triệu chứng này, mắt khô có thể gây viêm và tổn thương (đôi khi là vĩnh viễn) đến bề mặt mắt.
Chứng khô mắt cũng có thể ảnh hưởng đến kết quả của LASIK (phẫu thuật điều trị tật khúc xạ bằng tia laser) và phẫu thuật đục thủy tinh thể.
Nguyên nhân gì gây ra chứng khô mắt?
Một lớp nước mắt đủ và liên tục trên bề mặt của mắt đóng vai trò cực kỳ quan trọng trong việc giúp mắt khỏe mạnh, thoải mái và nhìn tốt.
Nước mắt bao phủ bề mặt của mắt để giúp nó ẩm và rửa trôi bụi, chất thừa và các vi sinh vật mà có thể gây tổn thương cho giác mạc và dẫn đến nhiễm trùng mắt.
Một màng phim nước mắt thông thường có ba thành phần quan trọng:
Thành phần có dầu (lipid)
Thành phần chứa nước (ngậm nước)
Thành phần giống nhầy (mucin)
Mỗi thành phần của màng phim nước mắt này đều phục vụ cho một mục đích quan trọng. Ví dụ: lipid nước mắt giúp giữ cho màng phim nước mắt không bốc hơi quá nhanh và tăng độ bôi trơn, trong khi mucin giúp néo chặt và trải nước mắt khắp bề mặt mắt.
Mỗi thành phần nước mắt đều do các tuyến khác nhau trên hoặc gần mắt tạo ra:
Thành phần có dầu do tuyến meibomian trên mí mắt tạo ra.
Thành phần chứa nước do tuyến nước mắt nằm ở đằng sau phần phía ngoài của mí mắt trên tạo ra.
Thành phần mucin do các tế bào hình ly trong kết mạc bao phủ phần trắng của mắt (củng mạc) tiết ra.
Bất kỳ vấn đề nào xảy ra với bất kỳ nguồn của các thành phần màng phim nước mắt nêu trên đều có thể dẫn đến nước mắt không ổn định và khô mắt.
ĐANG VẬT LỘN VỚI CHỨNG KHÔ MẮT? Tìm chuyên gia chăm sóc mắt gần chỗ bạn ở.
Phân loại khô mắt
Có các loại khô mắt khác nhau, tùy thuộc vào thành phần nào bị ảnh hưởng.
Ví dụ, nếu tuyến meibomian không sản xuất hoặc tiết đủ dầu (meibum) thì màng phim nước mắt có thể bốc hơi quá nhanh — tình trạng này được gọi là "khô mắt do bốc hơi."
Tình trạng nền — còn được gọi là rối loạn chức năng tuyến meibomian — giờ được công nhận là yếu tố quan trọng trong rất nhiều trường hợp bị chứng khô mắt.
Ở các trường hợp khác, nguyên nhân chính gây khô mắt là tuyến nước mắt không tiết đủ lượng chất lỏng (nước) để giữ cho mắt đủ ẩm. Tình trạng này được gọi là "khô mắt do thiếu nước."
Loại khô mắt cụ thể thường sẽ quyết định kiểu điều trị mà chuyên gia chăm sóc mắt khuyến nghị để giúp bạn giảm bớt các triệu chứng khô mắt.
Các yếu tố liên quan đến chứng khô mắt
Một số yếu tố có thể làm tăng nguy cơ khô mắt. Những yếu tố này bao gồm:
Dùng máy vi tính
Khi làm việc với máy vi tính hoặc sử dụng điện thoại thông minh hoặc thiết bị kỹ thuật số di động khác, chúng ta có xu hướng chớp mắt ít đầy đủ và ít thường xuyên hơn, điều này dẫn đến nước mắt bốc hơi nhiều hơn và làm tăng nguy cơ gặp các triệu chứng khô mắt.
Đeo kính áp tròng
Mặc dù có thể khó xác định chính xác mức độ đóng góp của kính áp tròng vào vấn đề khô mắt nhưng sự khó chịu do khô mắt là lý do chính giải thích tại sao nhiều người ngừng đeo kính áp tròng.
Lão hóa
Chứng khô mắt có thể xảy ra ở bất cứ độ tuổi nào, tuy nhiên, nó ngày càng trở lên phổ biến hơn ở giai đoạn sau của cuộc đời, đặc biệt là sau tuổi 50.
Mãn kinh
Phụ nữ sau thời kỳ mãn kinh có nhiều nguy cơ bị khô mắt hơn so với đàn ông cùng độ tuổi.
Môi trường trong nhà
Điều hòa không khí, quạt trần và hệ thống sưởi không khí cưỡng bức đều có thể làm giảm độ ẩm trong nhà và/hoặc thúc đẩy bốc hơi nước mắt, gây ra các triệu chứng khô mắt.
Môi trường ngoài trời
Khí hậu khô và các điều kiện khô hoặc có gió làm tăng nguy cơ khô mắt.
Bay thường xuyên
Không khí trong cabin máy bay cực kỳ khô và có thể dẫn đến các vấn đề khô mắt, đặc biệt là ở những người bay thường xuyên.
Hút thuốc
Ngoài khô mắt, hút thuốc còn có liên quan đến các vấn đề nghiêm trọng về mắt, chẳng hạn thoái hóa điểm vàng, đục thủy tinh thể và viêm màng bồ đào.
Tình trạng sức khỏe
Một số bệnh toàn thân cụ thể — chẳng hạn như tiểu đường, bệnh liên quan đến tuyến giáp, bệnh luput, viêm khớp dạng thấp và hội chứng Sjogren — đều góp phần gây ra các vấn đề khô mắt.
Thuốc
Nhiều loại thuốc kê đơn và không kê đơn — gồm cả thuốc kháng histamin, thuốc chống trầm cảm, một số loại thuốc điều trị huyết áp và thuốc tránh thai — làm tăng nguy cơ gây ra các triệu chứng khô mắt.
Các vấn đề với mí mắt
Mí mắt không đóng hoàn toàn khi chớp mắt hoặc khi ngủ — tình trạng này được gọi là chứng hở mi, mà nguyên nhân có thể do lão hóa hoặc xảy ra sau thủ thuật tạo mi thẩm mỹ hoặc do các nguyên nhân khác — có thể gây khô mắt nghiêm trọng dẫn đến khả năng bị loét giác mạc nếu không được điều trị.
Ngoài ra, LASIK và phẫu thuật tật khúc xạ giác mạc khác đôi khi cũng có thể gây khô mắt. Tuy nhiên, trong hầu hết các trường hợp, sự khó chịu do khô mắt sau phẫu thuật LASIK là tạm thời và hết trong vòng vài tuần sau phẫu thuật.
Nếu bạn bị khô mắt trước khi thực hiện phẫu thuật LASIK, chuyên gia chăm sóc mắt có thể giới thiệu một chương trình điều trị khô mắt trước thủ thuật để đảm bảo LASIK đạt kết quả tốt nhất có thể.
Tin Tức Về Khô Mắt
Khô mắt có liên quan đến việc sử dụng điện thoại thông minh ở học sinh
Bên cạnh hóa đơn tiền điện thoại từ công ty viễn thông, bạn có thể phải trả một cái giá khác liên quan đến việc trẻ em sử dụng điện thoại thông minh — đó là có thể khiến trẻ bị bệnh khô mắt khi còn nhỏ.
Các nhà nghiên cứu tại Hàn Quốc đánh giá các yếu tố nguy cơ gây bệnh khô mắt ở học sinh đã sử dụng thiết bị xem video, gồm cả điện thoại thông minh.
Các nhà nghiên cứu đã khám cho 916 học sinh từ lớp 1 đến lớp 6 để tìm dấu hiệu của bệnh khô mắt. Họ cũng đề nghị học sinh và phụ huynh điền vào một bảng câu hỏi về các loại thiết bị phát video mà trẻ em thường sử dụng (máy vi tính, điện thoại thông minh và TV) và lượng thời gian họ bỏ ra để dùng mỗi thiết bị. Họ cũng thu thập dữ liệu về lượng thời gian trẻ dành cho các hoạt động ngoài trời.
Về tổng thể, có tổng cộng 6,6 phần trăm trẻ em được phát hiện có dấu hiệu của bệnh khô mắt. Trẻ em sống trong môi trường đô thị có nhiều khả năng bị DED hơn so với trẻ em sống ở môi trường nông thôn (8,3 phần trăm so với 2,8 phần trăm). Tỷ lệ sử dụng điện thoại thông minh ở nhóm đô thị là 61,3 phần trăm so với 51,0 phần trăm ở nhóm nông thôn.
Khi đánh giá theo độ tuổi, 9,1 phần trăm trẻ em trong độ tuổi từ 9 đến 12 được chẩn đoán bị DED, so với 4,0 phần trăm ở trẻ em trong độ tuổi từ 6 đến 9. Tỷ lệ sử dụng điện thoại thông minh ở trẻ lớn tuổi là 65,1% so với 50,9% ở trẻ nhỏ tuổi hơn.
Ngoài ra, lượng thời gian trẻ dùng điện thoại thông minh ở nhóm bị DED cũng dài hơn so với trẻ em không bị khô mắt. Sau khi trẻ em bị khô mắt ngừng sử dụng điện thoại thông minh được 4 tuần, cả triệu chứng khô mắt chủ quan lẫn dấu hiệu khô mắt khách quan của chúng đều đã cải thiện.
Tác giả nghiên cứu kết luận rằng việc sử dụng điện thoại thông minh ở trẻ em có nhiều liên quan đến bệnh khô mắt ở trẻ em. Học sinh nhiều tuổi hơn trong môi trường đô thị có yếu tố nguy cơ và tỷ lệ mắc DED lớn nhất.
Các tác giả cũng chỉ ra rằng dấu hiệu và triệu chứng khô mắt được cải thiện khi trẻ ngừng sử dụng điện thoại thông minh, và rằng tăng hoạt động ngoài trời dường như là cách phòng ngừa bệnh khô mắt ở trẻ em.
Thử nghiệm khô mắt
Cách duy nhất để biết chắc bạn có bị chứng khô mắt mạn tính hay không là nhờ chuyên gia chăm sóc mắt thực hiện một hoặc nhiều thử nghiệm khô mắt khi bạn khám mắt.
Chỉ dựa vào các triệu chứng thì khó dự đoán một người có bị bệnh khô mắt hay không và tính nghiêm trọng của bệnh. Ở mỗi người, các triệu chứng có thể khác nhau đáng kể, và có thể bị ảnh hưởng bởi tính cách.
Ở một số người thì chỉ bị khô mắt ở mức tối thiểu hoặc nhẹ cũng có thể khiến mắt họ rất khó chịu, trong khi những người khác có thể gặp những vấn đề lớn về khô mắt nhưng không coi các triệu chứng của mình đủ nghiêm trọng để đến thăm khám chuyên gia chăm sóc mắt (hoặc họ có thể không gặp triệu chứng khô mắt nào).
Chỉ khám mắt kỹ với chuyên gia chăm sóc mắt mới có thể cho bạn biết mình có bị chứng khô mắt hay không và mức độ nghiêm trọng như thế nào và giúp chuyên gia chăm sóc mắt xác định hình thức điều trị khô mắt tốt nhất nhằm giúp mắt bạn khỏe mạnh, thoải mái và nhìn tốt.
Điều trị và dự phòng khô mắt
May mắn thay, bạn có những tùy chọn điều trị hiệu quả nếu bị khô mắt mạn tính.
Trong nhiều trường hợp, sử dụng thường xuyên nước mắt nhân tạo và thực hiện những điều chỉnh nhỏ về hành vi (nghỉ thường xuyên trong lúc sử dụng máy tính) có thể giảm đáng kể các triệu chứng khô mắt.
Trong những trường hợp khác, chuyên gia chăm sóc mắt của bạn có thể khuyên dùng thuốc mắt kê đơn và các thủ thuật tại phòng khám để giúp cơ thể bạn sản xuất và tiết thêm nước mắt và để giảm kích ứng cũng như viêm mắt.
Trang được xuất bản trong Thứ Tư, 18 tháng 8, 2021
